هسته‌ای در کشاورزی ــ ۶۵ | دفع حشرات «پسته» با فناوری هسته‌ای

خبرگزاری تسنیم؛ گروه اقتصادی ــ مسئله آفات انباری پسته از آن‌دست چالش‌هایی است که در ظاهر ساده، اما در عمل پیچیده و چندلایه است. برخلاف آفات باغی که علائم آن‌ها در دوره رشد محصول آشکار می‌شود، آفات انباری عمدتاً پس از برداشت و در محیط‌های بسته انبار، سیلو یا بسته‌بندی فعال می‌شوند. این ویژگی باعث می‌شود خسارت‌ها اغلب زمانی شناسایی شوند که بخش قابل‌توجهی از محصول آسیب دیده و امکان مداخله مؤثر محدود شده است.

بیشتر بخوانید

هسته‌ای در کشاورزی ــ ۶۱| تحریک جوانه‌زنی بذر با پرتودهی

هسته‌ای در کشاورزی ــ ۶۲| اثر فناوری هسته‌ای در بهبود کیفیت «هویج»

حشرات انباری با تغذیه از مغز پسته، کاهش وزن، افت کیفیت ظاهری و افزایش آلودگی میکروبی را به‌دنبال دارند. درعین‌حال، فضولات و بقایای آن‌ها می‌تواند منجر به عدم پذیرش محصول در بازارهای صادراتی شود. مسئله زمانی جدی‌تر می‌شود که بدانیم این آفات به‌سرعت با محیط انبار سازگار شده و در برابر بسیاری از سموم شیمیایی مقاومت نشان می‌دهند.

در چنین شرایطی، کنترل مقطعی یا واکنشی پاسخگو نیست. مسئله اصلی، قطع چرخه زیستی آفت به‌گونه‌ای است که جمعیت آن بصورت پایدار کاهش یابد. اینجاست که فناوری هسته‌ای، به‌عنوان یک راهکار ساختاری وارد می‌شود. این فناوری امکان مداخله دقیق در توان تولیدمثل حشرات را فراهم می‌کند؛ مداخله‌ای که نه به محصول آسیب می‌زند و نه تعادل زیستی محیط انبار را برهم می‌زند.

 اهمیت راهبردی پسته و شدت تهدید آفات انباری

پسته برای بسیاری از کشورها، بخصوص ایران، یک کالای راهبردی اقتصادی و صادراتی محسوب می‌شود. سهم بالای پسته در ارزآوری، اشتغال‌زایی و جایگاه برند ملی در بازارهای جهانی، حساسیت کنترل کیفیت این محصول را دوچندان می‌کند. آفات انباری مستقیماً این مزیت رقابتی را تهدید می‌کنند، زیرا خسارت آن‌ها اغلب در مرحله‌ای رخ می‌دهد که محصول آماده عرضه به بازار داخلی یا خارجی است.

از منظر اقتصادی، آلودگی انباری می‌تواند به افت شدید قیمت، برگشت خوردن محموله‌های صادراتی و حتی محرومیت موقت از برخی بازارها منجر شود. از منظر بهداشتی نیز، وجود آثار حشرات در پسته، استانداردهای سخت‌گیرانه واردات مواد غذایی را نقض می‌کند. در چنین فضایی، اتکا به روش‌های سنتی که عمدتاً مبتنی بر سم‌پاشی یا گازدهی شیمیایی هستند، ناکارآمد، و بلکه در مواردی تشدیدکننده مسئله است.

اهمیت فناوری هسته‌ای به‌واسطه رویکرد غیرشیمیایی خود، پاسخی هم‌زمان به دغدغه‌های اقتصادی، بهداشتی و تجاری ارائه می‌دهد و جایگاه پسته را در زنجیره تأمین جهانی تقویت می‌کند.

مبانی علمی فناوری هسته‌ای در کنترل آفات کشاورزی

کاربرد فناوری هسته‌ای در کشاورزی، برخلاف تصور عمومی، به‌معنای افزودن مواد پرتوزا به محصول نیست. این فناوری بر استفاده کنترل‌شده از پرتوهای یون‌ساز برای ایجاد تغییرات زیستی هدفمند در موجودات زنده استوار است. در حوزه کنترل آفات، هدف اصلی، ایجاد اختلال در سیستم تولیدمثل حشرات بدون آسیب‌زدن به سایر ویژگی‌های زیستی آن‌هاست.

پرتودهی به حشرات نر در شرایط کاملاً کنترل‌شده انجام می‌شود. دوز پرتو به‌گونه‌ای تنظیم می‌گردد که حشره پس از پرتودهی زنده، فعال و قادر به جفت‌گیری باقی بماند، اما توان تولید نسل را از دست بدهد. این ویژگی کلیدی، اساس اثربخشی روش را شکل می‌دهد.

از نظر زیست‌شناسی، زمانی که حشرات نر عقیم با حشرات ماده وحشی جفت‌گیری می‌کنند، تخم‌ها بارور نمی‌شوند و نسل بعدی شکل نمی‌گیرد. تداوم این فرآیند در چند چرخه، به‌تدریج جمعیت آفت را کاهش داده و در نهایت به سطحی می‌رساند که دیگر تهدید اقتصادی محسوب نمی‌شود. این رویکرد، به‌دور از سموم و بدون ایجاد مقاومت زیستی، یکی از پایدارترین روش‌های کنترل آفات انباری به‌شمار می‌آید.

 معرفی تکنیک حشره نر عقیم در کنترل آفات انباری

تکنیک حشره نر عقیم که با عنوان SIT شناخته می‌شود، شناخته‌شده‌ترین و موفق‌ترین کاربرد فناوری هسته‌ای در کنترل آفات کشاورزی است. منطق این تکنیک ساده اما عمیق است: به‌جای تلاش برای نابودی کامل حشرات، توان زادآوری آن‌ها از کار انداخته می‌شود.

در چارچوب SIT، ابتدا جمعیت انبوهی از آفت هدف در محیط‌های آزمایشگاهی پرورش داده می‌شود. سپس حشرات نر در مرحله‌ای مشخص از رشد، تحت پرتودهی قرار می‌گیرند تا عقیم شوند. این حشرات پس از پرتودهی، به محیط انبار یا سامانه نگهداری پسته رهاسازی می‌شوند.

نکته مهم آن است که این حشرات از نظر رفتاری تفاوتی با حشرات طبیعی ندارند و ماده‌ها را به‌خوبی جذب می‌کنند. نتیجه این جفت‌گیری‌ها، کاهش تدریجی جمعیت آفت بدون استفاده از سم است. در انبارهای پسته، که محیط بسته و قابل کنترل است، SIT کارایی ویژه‌ای دارد و می‌تواند به‌عنوان ستون اصلی مدیریت آفات انباری به‌کار گرفته شود. این تکنیک، نمونه‌ای روشن از پیوند دانش هسته‌ای با کشاورزی کاربردی و پایدار است.

اجزای اصلی سامانه ریشه‌کنی آفات انباری با فناوری هسته‌ای

اجرای موفق تکنیک حشره نر عقیم در کنترل آفات انباری پسته، نیازمند استقرار یک سامانه نسبتاً منسجم و چندبخشی است. این سامانه، برخلاف تصور اولیه، الزاماً پیچیده یا دور از دسترس نیست، اما به هماهنگی دقیق میان اجزای مختلف نیاز دارد. نخستین جزء، واحد پرورش حشرات است. در این واحد، گونه هدف آفت انباری تحت شرایط کنترل‌شده دما، رطوبت و تغذیه تکثیر می‌شود. هدف از این مرحله، تولید انبوه حشرات نر با کیفیت زیستی بالاست؛ کیفیتی که توان رقابت آن‌ها با حشرات وحشی را تضمین کند.

جزء دوم، بخش پرتودهی است. در این مرحله، حشرات نر در دوز مشخصی از پرتو یون‌ساز قرار می‌گیرند. تنظیم دقیق دوز اهمیت حیاتی دارد، زیرا دوز پایین منجر به عقیم‌سازی ناقص و دوز بالا باعث کاهش توان زیستی حشره می‌شود. این توازن علمی، یکی از نقاط حساس سامانه است.

جزء سوم، سامانه پایش و ارزیابی است. بدون پایش مستمر جمعیت آفت، هیچ برنامه SIT موفق نخواهد بود. این پایش شامل تله‌گذاری، نمونه‌برداری و تحلیل روند تغییرات جمعیت است.

در نهایت، شبکه رهاسازی حشرات نر عقیم قرار دارد که باید به‌گونه‌ای طراحی شود که توزیع یکنواخت و مؤثر در فضای انبار را تضمین کند. مجموعه این اجزا، یک سامانه کاربردی و قابل اتکا برای ریشه‌کنی آفات انباری پسته ایجاد می‌کند.

گونه‌های هدف و ویژگی‌های زیستی آفات انباری پسته

شناخت دقیق گونه‌های هدف، یکی از پیش‌شرط‌های اساسی موفقیت فناوری هسته‌ای در کنترل آفات انباری است. همه حشرات انباری رفتار زیستی یکسانی ندارند و واکنش آن‌ها به تکنیک SIT می‌تواند متفاوت باشد. در پسته، گونه‌هایی مانند شب‌پره هندی آرد و شب‌پره بادام از مهم‌ترین عوامل خسارت محسوب می‌شوند. این حشرات چرخه زندگی نسبتاً کوتاه، قدرت سازگاری بالا و توان تخم‌ریزی قابل‌توجهی دارند.

ویژگی مهم این گونه‌ها، تمایل آن‌ها به محیط‌های بسته و تاریک انبار است. این خصوصیت، درعین‌حال که خسارت‌زا است، یک مزیت برای اجرای SIT محسوب می‌شود، زیرا محیط انبار امکان کنترل بهتر رهاسازی و پایش را فراهم می‌کند. از سوی دیگر، رفتار جفت‌گیری این حشرات به‌گونه‌ای است که رقابت میان نرهای عقیم و نرهای طبیعی به‌خوبی شکل می‌گیرد.

شناخت زمان اوج فعالیت، الگوی جفت‌گیری و حساسیت گونه‌ها به پرتودهی، نقش تعیین‌کننده‌ای در طراحی برنامه دارد. هرچه این شناخت دقیق‌تر باشد، دوز پرتودهی و زمان‌بندی رهاسازی به‌درستی تنظیم می‌شود و اثربخشی طرح افزایش می‌یابد. بنابراین، فناوری هسته‌ای در این حوزه بدون اتکا به دانش حشره‌شناسی کاربردی، به نتیجه مطلوب نخواهد رسید.

 فرایند اجرایی کاربرد فناوری هسته‌ای در محیط‌های انباری

اجرای فناوری هسته‌ای برای ریشه‌کنی آفات انباری پسته، یک اقدام دفعی و کوتاه‌مدت نیست، بلکه فرایندی مرحله‌به‌مرحله و پیوسته است. این فرایند با شناسایی دقیق سطح آلودگی انبار آغاز می‌شود. در این مرحله، داده‌های پایه‌ای از تراکم جمعیت آفت جمع‌آوری می‌شود تا مبنای مقایسه‌های بعدی قرار گیرد.

در گام بعد، پرورش و پرتودهی حشرات نر انجام می‌شود. این مرحله معمولاً در مراکز تخصصی صورت می‌گیرد و نیازمند رعایت دقیق اصول ایمنی و کنترل کیفی است. پس از آن، رهاسازی تدریجی حشرات نر عقیم در محیط انبار انجام می‌شود. نکته مهم این است که رهاسازی باید متناسب با اندازه انبار، حجم محصول و شدت آلودگی طراحی شود.

پس از رهاسازی، مرحله پایش آغاز می‌شود. داده‌های پایش نشان می‌دهد که آیا روند کاهش جمعیت آفت مطابق انتظار پیش می‌رود یا نیاز به اصلاح برنامه وجود دارد. این بازخورد مستمر، ویژگی مهم رویکرد علمی این فناوری است. درنهایت، زمانی که جمعیت آفت به سطح قابل قبول رسید، برنامه می‌تواند به فاز نگهداشت وارد شود. این فرایند نشان می‌دهد که فناوری هسته‌ای، یک ابزار مدیریتی پویا و قابل تطبیق است.

مقایسه اثربخشی این روش با کنترل شیمیایی متداول

کنترل شیمیایی سال‌ها به‌عنوان ابزار اصلی مقابله با آفات انباری به‌کار گرفته شده است. تجربه نشان داده است که این روش در بلندمدت با چالش‌های جدی روبه‌رو می‌شود. مقاومت زیستی آفات، باقی‌مانده سموم در محصول و مخاطرات بهداشتی برای مصرف‌کننده از مهم‌ترین این چالش‌ها هستند.

در مقابل، فناوری هسته‌ای و به‌ویژه تکنیک SIT، رویکردی متفاوت ارائه می‌دهد. این روش به‌جای نابودی مستقیم حشرات، چرخه تولیدمثل آن‌ها را مختل می‌کند. نتیجه این تفاوت، پایداری بیشتر اثر و عدم ایجاد مقاومت زیستی است. از سوی دیگر، چون هیچ ماده شیمیایی به محصول افزوده نمی‌شود، مسئله باقی‌مانده سموم بطور کامل منتفی است.

از نظر عملیاتی نیز، اگرچه هزینه اولیه راه‌اندازی سامانه SIT ممکن است بیشتر از یک نوبت سم‌پاشی باشد، اما در بلندمدت هزینه‌های ناشی از خسارت، برگشت محصول و کاهش اعتبار بازار بطور چشمگیری کاهش می‌یابد. این مقایسه نشان می‌دهد که فناوری هسته‌ای یک سرمایه‌گذاری هوشمندانه در مدیریت آفات انباری پسته است.

الزامات ایمنی و ملاحظات زیست‌محیطی کاربرد فناوری هسته‌ای

هرگونه کاربرد فناوری هسته‌ای، خواه در صنعت یا کشاورزی، مستلزم توجه ویژه به ایمنی و محیط‌زیست است. در کنترل آفات انباری پسته، این الزامات به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که هیچ‌گونه مخاطره‌ای برای انسان، محصول یا محیط پیرامون ایجاد نشود. پرتودهی حشرات نر در تأسیسات تخصصی و تحت نظارت دقیق انجام می‌شود و دوزهای مورد استفاده، محدود به همان هدف عقیم‌سازی است.

نکته کلیدی آن است که حشرات پرتودهی‌شده، خود منبع پرتوزایی نیستند و پس از خروج از واحد پرتودهی، هیچ پرتو فعالی منتشر نمی‌کنند. بنابراین، رهاسازی آن‌ها در انبار یا محیط نگهداری پسته، از نظر ایمنی کاملاً بی‌خطر است. این موضوع بارها در مطالعات مستقل و ارزیابی‌های بین‌المللی تأیید شده است.

از منظر زیست‌محیطی نیز، این روش مزیت قابل‌توجهی نسبت به کنترل شیمیایی دارد. کاهش مصرف سموم، به‌معنای کاهش آلودگی خاک، آب و هوا است. همچنین، عدم تأثیر بر حشرات غیرهدف و میکروارگانیسم‌های مفید، تعادل زیستی را حفظ می‌کند. درمجموع، فناوری هسته‌ای در این کاربرد خاص، نمونه‌ای از هم‌زیستی دانش پیشرفته با اصول حفاظت محیط‌زیست است.

نقش فناوری هسته‌ای در کاهش باقیمانده سموم و انطباق با استانداردها

یکی از چالش‌های اساسی صادرات پسته، انطباق با استانداردهای بهداشتی و ایمنی غذایی کشورهای واردکننده است. بسیاری از این استانداردها، بخصوص در بازارهای اروپایی و آمریکای شمالی، محدودیت‌های بسیار سخت‌گیرانه‌ای درخصوص باقیمانده سموم دارند. استفاده مکرر از سموم شیمیایی برای کنترل آفات انباری، ریسک عبور از این حدود مجاز را افزایش می‌دهد.

فناوری هسته‌ای، با حذف نیاز به سم‌پاشی یا گازدهی شیمیایی، این ریسک را بطور اساسی کاهش می‌دهد. در چارچوب تکنیک SIT، کنترل آفت بدون افزودن هرگونه ماده شیمیایی انجام می‌شود. نتیجه این رویکرد، تولید پسته‌ای است که از نظر باقی‌مانده سموم، در وضعیت ایمن و قابل‌قبول قرار دارد.

این مزیت، صرفاً فنی نیست، بلکه پیامدهای تجاری مهمی دارد. کاهش موارد رد محموله، افزایش اعتماد خریداران و تسهیل دسترسی به بازارهای ممتاز، از دستاوردهای مستقیم این فناوری است. به‌این‌ترتیب، فناوری هسته‌ای به‌واسطه کاهش باقیمانده سموم، به ابزاری مؤثر برای ارتقاء جایگاه پسته در تجارت جهانی تبدیل می‌شود.

دستاوردهای اقتصادی کاربرد فناوری هسته‌ای برای باغداران و زنجیره ارزش

از منظر اقتصادی، هر فناوری جدید زمانی مورد پذیرش قرار می‌گیرد که منافع آن برای ذی‌نفعان اصلی ملموس باشد. در مورد کنترل آفات انباری پسته، باغداران، انبارداران و صادرکنندگان ذی‌نفعان مستقیم هستند. فناوری هسته‌ای، اگرچه ممکن است در نگاه نخست هزینه‌بر به‌نظر برسد، اما در تحلیل جامع اقتصادی، مزایای آن آشکار می‌شود.

کاهش خسارت محصول در مرحله انبارداری، افزایش ماندگاری پسته و کاهش نیاز به دورریز، مستقیماً سودآوری را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، کاهش هزینه‌های ناشی از خرید سموم، تجهیزات ایمنی و مدیریت مخاطرات بهداشتی، هزینه‌های جاری را کاهش می‌دهد.

در سطح کلان‌تر، ارتقاء کیفیت و سلامت محصول، امکان فروش با قیمت بالاتر و دسترسی به بازارهای با ارزش افزوده بیشتر را فراهم می‌کند. این مزایا در مجموع، نشان می‌دهد که فناوری هسته‌ای در کنترل آفات انباری، نه یک هزینه اضافی، بلکه یک سرمایه‌گذاری اقتصادی بلندمدت در زنجیره ارزش پسته است.

الزامات نهادی، سیاستی و حکمرانی فناوری

کاربرد فناوری هسته‌ای در کشاورزی، به‌ویژه در حوزه‌ای حساس مانند امنیت غذایی، نیازمند چارچوب نهادی شفاف و هماهنگ است. این فناوری در نقطه تلاقی چند حوزه قرار دارد: کشاورزی، ایمنی پرتویی، تجارت و سلامت عمومی. نبود هماهنگی میان نهادهای متولی می‌تواند اجرای آن را با چالش مواجه کند.

حکمرانی مؤثر در این حوزه مستلزم تعریف دقیق نقش‌ها و مسئولیت‌ها است. نهادهای کشاورزی، مسئول شناسایی نیازها و اجرای میدانی هستند؛ نهادهای هسته‌ای، نظارت بر ایمنی و پرتودهی را برعهده دارند؛ و نهادهای تجاری، باید الزامات بازارهای هدف را منتقل کنند. هم‌افزایی این نهادها، شرط پایداری برنامه است.

از منظر سیاستی، حمایت از این فناوری می‌تواند در قالب مشوق‌های مالی، برنامه‌های پایلوت و گنجاندن آن در اسناد ملی کشاورزی نمود یابد. چنین رویکردی، پیام روشنی به ذی‌نفعان می‌دهد که فناوری هسته‌ای، بخشی از راه‌حل بلندمدت مدیریت آفات انباری پسته است.

چالش‌های فنی، اجرایی و اجتماعی پیشِ‌رو

باوجود مزایای متعدد، کاربرد فناوری هسته‌ای در ریشه‌کنی آفات انباری پسته بدون چالش نیست. یکی از چالش‌های فنی، نیاز به زیرساخت مناسب برای پرورش و پرتودهی حشرات است. ایجاد و نگهداری این زیرساخت‌ها، به برنامه‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری اولیه نیاز دارد.

در سطح اجرایی، هماهنگی میان واحدهای مختلف زنجیره ارزش، از باغ تا انبار، می‌تواند پیچیده باشد. موفقیت برنامه SIT وابسته به مشارکت فعال همه ذی‌نفعان است و نبود همکاری، اثربخشی آن را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، در برخی موارد، برداشت‌های نادرست اجتماعی از واژه «هسته‌ای» می‌تواند مانع پذیرش فناوری شود.

غلبه بر این چالش‌ها نیازمند شفافیت، اطلاع‌رسانی علمی و ارائه شواهد عملی است. تجربه نشان داده است که وقتی ذی‌نفعان با منطق علمی و مزایای ملموس این روش آشنا می‌شوند، مقاومت‌ها کاهش می‌یابد. درنتیجه، چالش‌ها اگرچه واقعی هستند، اما با مدیریت آگاهانه قابل کنترل و حل خواهند بود.

پیشرفت‌های نوین در فناوری هسته‌ای برای مدیریت آفات انباری

در سال‌های اخیر، نوآوری‌های متعددی کارایی فناوری هسته‌ای در کنترل آفات انباری پسته را افزایش داده است. توسعه دستگاه‌های پرتودهی دقیق، امکان تنظیم دوزها با حساسیت بالا و کاهش اثرات جانبی بر حشرات را فراهم کرده است. همچنین، بهبود روش‌های پرورش حشرات در محیط‌های کنترل‌شده، کیفیت زیستی نرهای عقیم را افزایش داده و رقابت آن‌ها با حشرات وحشی را بطور محسوسی بهبود بخشیده است.

علاوه بر تجهیزات، پیشرفت‌های نرم‌افزاری در پایش و مدلسازی جمعیت آفات نیز قابل توجه است. نرم‌افزارهای پایش مبتنی بر داده‌های واقعی و الگوریتم‌های پیش‌بینی جمعیت، امکان تصمیم‌گیری دقیق در زمان‌بندی رهاسازی حشرات را فراهم کرده‌اند. این نوآوری‌ها، موجب کاهش هزینه‌ها و افزایش اثربخشی برنامه‌های SIT شده و امکان اجرای مقیاس‌های بزرگ‌تر با کنترل بهتر را فراهم می‌کنند.

به‌ویژه، ادغام فناوری هسته‌ای با ابزارهای بیوتکنولوژی، نظیر بررسی ژنتیکی جمعیت آفات، توانسته دقت در انتخاب گونه‌ها و دوز پرتودهی را بهبود دهد. این پیشرفت‌ها، نشان‌دهنده حرکت فناوری هسته‌ای از سطح صرفاً کاربردی به سطح یک علم مدیریت جامع آفات است.

آینده‌شناسی و توصیه‌ها

نگاهی به آینده نشان می‌دهد که کاربرد فناوری هسته‌ای در کنترل آفات انباری پسته، پتانسیل رشد و توسعه بالایی دارد. انتظار می‌رود با کاهش هزینه تجهیزات پرتودهی، افزایش ظرفیت مراکز پرورش حشرات و بهبود مدل‌های پیش‌بینی جمعیت، اجرای SIT در مقیاس‌های بزرگ‌تر بطور گسترده امکان‌پذیر شود.

توصیه می‌شود که کشورها برنامه‌های راهبردی بلندمدت برای فناوری هسته‌ای در کشاورزی تدوین کنند، شامل آموزش گسترده بهره‌برداران، توسعه زیرساخت‌ها، و تدوین استانداردهای ملی و هماهنگی با الزامات بین‌المللی. همچنین، اطلاع‌رسانی شفاف درباره ایمنی و مزایای فناوری، به کاهش مقاومت اجتماعی و پذیرش سریع‌تر کمک می‌کند.

به‌علاوه، تحقیقات تکمیلی در زمینه ترکیب SIT با سایر روش‌های مدیریت جامع آفات (IPM) می‌تواند کارایی برنامه را افزایش دهد و امکان مدیریت پایدار جمعیت آفات را فراهم کند.

جمع‌بندی نهایی

فناوری هسته‌ای، به‌ویژه از طریق تکنیک حشره نر عقیم، ابزار قدرتمندی برای ریشه‌کنی آفات انباری پسته ارائه می‌دهد. این فناوری مزایای متعددی دارد: کاهش مصرف سموم، حفظ کیفیت و سلامت محصول، کاهش خسارت اقتصادی، و تطابق با استانداردهای جهانی. اجرای موفق آن نیازمند دانش زیست‌شناسی، زیرساخت مناسب، نیروی انسانی متخصص و هماهنگی نهادی است. تجربه‌های جهانی و نمونه‌های ایرانی نشان می‌دهد که با برنامه‌ریزی دقیق، این روش می‌تواند جایگزینی پایدار برای روش‌های سنتی و شیمیایی باشد. آینده فناوری هسته‌ای در مدیریت آفات، با پیشرفت تجهیزات، مدل‌های پیش‌بینی جمعیت و آموزش گسترده بهره‌برداران، نویدبخش کشاورزی پسته‌ای سالم، پایدار و رقابتی در بازار جهانی است.

————-

منابعی برای مطالعه بیشتر

1. FAO/IAEA. Sterile Insect Technique for Area-Wide Integrated Pest Management. Vienna: IAEA, 2018.
2. Vreysen, M.J.B., Robinson, A.S., Hendrichs, J. Area-Wide Control of Insect Pests. Springer, 2007.
3. USDA. Stored Product Pest Management. Washington, D.C., 2019.
4. Ebrahimi, M., et al. Pistachio Post-Harvest Pest Management. J. Agric. Sci., 2020.
5. Klassen, W., Curtis, C.F. History of the Sterile Insect Technique. Ann. Rev. Entomol., 2005.
6. Dyck, V.A., Hendrichs, J., Robinson, A.S. Sterile Insect Technique: Principles and Practice. CRC Press, 2021.
7. FAO/IAEA. SIT for Stored Product Insects. Vienna: IAEA, 2019.
8. Hoddle, M.S. Insect Pest Management in Storage Facilities. CAB Int., 2017.
9. Tan, K.H., et al. Advances in Pest Rearing and Irradiation Techniques. Entomol. Sci., 2016.
10. IAEA. Radiation Biology in Pest Control. Vienna: IAEA, 2015.
11. Ebrahimi, M., et al. Biology of Stored Product Insects in Pistachio. J. Stored Prod. Res., 2019.
12. Khosravi, R., et al. Pistachio Insect Ecology. Iran Agric. Res., 2020.
13. FAO. Guidelines for SIT Implementation. Rome, 2017.
14. Vreysen, M.J.B., et al. Monitoring in SIT Programs. J. Appl. Entomol., 2013.
15. USDA. Economic Evaluation of SIT Programs. Washington, 2018.
16. Klassen, W., Cost-Benefit Analysis in Pest Control. Crop Prot., 2015.
17. FAO/IAEA. Food Quality and Safety in SIT Applications. Vienna, 2019.
18. Ebrahimi, M., Pistachio Quality Management Post-SIT. J. Food Prot., 2021.
19. IAEA. Safety Considerations in Nuclear-Based Pest Control. Vienna, 2018.
20. Hendrichs, J., et al. Environmental Impact of SIT. Biol. Control, 2017.

انتهای پیام/