رضا نوشادی در ارزیابی توافق گازی آذربایجان و سوریه و تبعات احتمالی آن در حوزه انرژی ایران اظهار داشت: کشور آذربایجان در حال حاضر سالانه ۴۸ میلیارد متر مکعب تولید گاز دارد که نیمی از آن به مصرف داخلی و نیمی از آن به صادرات به اروپا و ترکیه اختصاص دارد، اکنون برنامه است که با سرمایه‌گذاری فعلی تا سال ۲۰۲۷ بتواند تولید را به ۶۰ میلیارد متر مکعب در سال برساند و هدف‌گذاری برای تامین نصف گاز اتحادیه اروپاست که رقبایی مثل قطر، الجزایر و امریکا را در این مسیر دارد.
تامین گاز سوریه وجوه فنی، اقتصادی و استراتژیکی دارد
وی افزود: در نگاه به ذخایر و برنامه‌های توسعه‌ای، اگرچه این کشور اکنون ظرفیتی برای صادرات به سوریه ندارد ولی از مسیر ترکیه می‌تواند تامین‌کننده بخشی یا همه نیازهای گازی کشور ۲۴ میلیون نفری سوریه پس از سال ۲۰۲۷ باشد اما در عین حال تامین گاز سوریه وجوه فنی، اقتصادی و استراتژیکی دارد که بسیار تعیین‌کننده است و هرکدام به تنهایی می‌تواند کل این طرح را متاثر کرده و یا ملغی کند.
سوریه محل رقابت و نزاع ترکیه و اسرائیل
مدیر عامل پیشین شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران در ادامه گفت: در حال حاضر سوریه محل رقابت و نزاع ترکیه و اسرائیل شده است، رئیس‌جمهور امریکا هم اعلام کرد اجازه نمی‌دهیم موضوع به درگیری کشیده شود و عنوان کرده که از دوستی با ترکیه استفاده می‌کنیم که این دو کشور را به هم نزدیک کنیم، آنچه مهم است اینکه در این مدت مناطقی از سوریه از جمله بلندی‌های جولان را اسرائیل اشغال کرده است، ترکیه هم در بخش شمالی این کشور نفوذ دارد و درواقع کل دولت سوریه را زیر بلیت خود تلقی می‌کند بنابراین اگر بنا باشد این پروژه اجرا شود باید گاز از آذربایجان وارد ترکیه، سپس به سمت سوریه برود.
توافق گازی آذربایجان- سوریه سیاسی است
وی ادامه داد: در هر حال در نظر داشته باشیم هرچند گاز یک انرژی ارزان‌تر از نفت است؛ اما کشوری که بخواهد از این انرژی استفاده کند باید سرمایه‌گذاری اولیه بالایی انجام دهد. ضمن اینکه تحویل گاز به ترکیه و سوریه منوط به اجرای زیرساخت، خط لوله و ایستگاه تقویت فشار است که اکنون وجود ندارد زیرا ظرفیت محدود صادرات کیلیس-حلب طی سالیان جنگ تخریب شده و فاصله‌ها تا دمشق هم حدود ۴۰۰ کیلومتر است ، فرض کنیم امروز گاز با ظرفیت فعلی از آذربایجان به ترکیه ارسال شود؛ در سوریه شبکه‌ای برای دریافت وجود ندارد برای احداث شبکه هم اگر همین امروز پیمانکار پروژه را آغاز کند اجرای آن حداقل ۳ تا ۵ سال زمان می‌برد یعنی اینگونه نیست که بزودی امکان تامین گاز سوریه فراهم باشد، از طرفی فعلا این قضیه در لایه‌های سیاسی طرح شده و در خصوص رویه اجرایی و میزان گاز حرفی به میان نیامده است بنابراین اگر این موضع‌گیری ادامه پیدا کند باید به شکل پروژه دیده شود.
نوشادی با بیان اینکه اجرای خطوط لوله گاز هزینه اولیه و زمان زیادی نیاز دارد، خاطرنشان کرد: در مورد خط احتمالی آذربایجان به سوریه فعلا باید آن را در حد یک موضع سیاسی یا شعار بدانیم و منتظر بمانیم تصمیم از لایه سیاسی وارد لایه مدیریتی، فنی و اجرایی شود مثلا به سوریه گفته شد کمک مالی می‌کنند اما مشخص شد فقط ۱۵ میلیون دلار از بدهی‌های این کشور را بخشیدند یعنی کل کمک دنیای عرب تاکنون همین بوده است، در مورد پروژه گازی هم به نظر می‌رسد اظهار تمایل شدیدی وجود ندارد زیرا منابعی وجود ندارد که پاسخگو باشد، اگر گاز را برای تامین نیاز صنعت سوریه انتقال دهند تمدن صنعتی راه می‌افتد و همان صنعت درآمدزا است اما اکنون موضوع برای مصرف است یعنی به جای اینکه نفت و گازوئیل مصرف کنند بنا دارند گاز را جایگزین کنند.
وی بیان داشت: پروژه گازی نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه بزرگی دارد که ابتدا باید منبع سرمایه مشخص شود بعبارت دیگر تا زمانی که کار در لایه سیاسی است و وارد حوزه سرمایه‌گذاری، طراحی و اجرا نشده قضاوت در مورد آن عجولانه است.
کریدورهای لغزان
مدیر عامل پیشین شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران در ادامه با اشاره به تغییر و تحولات در معادلات کریدورهای انرژی گفت: کریدورهای انتقال انرژی در منطقه خاورمیانه بسیار لغزان بوده و کمتر به اجرا رفته است نمونه آن ترانس‌کاسپین‌پایپ‌لاین است که قرار بود ترکمنستان از عرض خزر گاز را به آذربایجان برساند اما نزدیک دو دهه است که متوقف مانده است، یا خط لوله تاپی که بنا بود از ترکنستان تا افغانستان، پاکستان و هند کشیده شود اما ۳ دهه است که اجرا نشده حتی قرار بود یک کریدور از قطر به سوریه و اروپا برود که به حدی معطل ماند که قطر کلا به سمت توسعه ال‌ان‌جی رفت و خط لوله به فراموشی سپرده شد.
انرژی و ژئوپلیتیک پیچیده خاورمیانه
وی تاکید کرد: کریدورها و گسل‌های اقتصادی بخصوص در خاورمیانه که ژئوپلیتیک بسیار پیچیده و در هم تنیده‌ای دارد؛ همیشه دستخوش تغییر و تحول است، حتی در یک کشور هم سلایق مختلف سیاسی وجود دارد که گاهی مانند حماس، حزب‌الله و تحریرالشام مبتنی بر اسلحه هستند و حمایت‌های خارجی هم وجود دارد، در هر حال مرتب زورآزمایی‌ها می‌شود و کریدورها و گسل‌های جدید هم به لحاظ انرژی و هم اقتصادی که در حال شکل‌گیری و تغییر است.
ترکیه در زنگزور بدنبال چیست؟
نوشادی با اشاره به کریدور زنگزور خاطرنشان کرد: کریدور زنگزور هم به عنوان کریدور سیاسی- اقتصادی است و فقط بحث انرژی مطرح نیست، رگه‌هایی از امپراطوری عثمانی را باید در کریدور زنگزور جست‌وجو کنیم که ترکیه بعنوان نماینده آن بدنبال احیای امپراطوری با محوریت اقتصاد؛ در شمال عراق، منطقه کردنشین سوریه و آذربایجان فعال است، در کشور ما علائق تجزیه‌طلبانه جدی نیست اما سوابقی دارد، به طوری که از زمان افشاریه به بعد مرتب حضور عثمانی را در منطقه دیده‌ایم اگرچه ما هیچ زمانی مستعره عثمانی و اروپا نبوده‌ایم به هر روی نقشه‌های منطقه و کریدورها دائم در حال تغییرند و صاحبان منافع مختلف بر اساس خواست‌هایی که دارند با هم زورآزمایی می‌کنند و طرح‌هایی را جلو می‌برند.
وی با بیان اینکه کریدور زنگزور را جزء پروژه‌های تقویت‌کننده ایده انتقال انرژی باید دانست، افزود: ترک‌ها از ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸ از اقلیم سوریه بجز ادلب حذف شدند ولی در پوشش سیاسی حکومت سوریه را با یک چاشنی کوچک نظامی بدون مقاومت ارتش تغییر دادند همین تغییرات، مرتبا کریدورها و گسل‌های اقتصادی را تغییر می‌دهند که با ذات پروژه‌های انتقال گاز که نیازمند ثبات است منافات دارد.
ایران اسیر غول مصرف
مدیر عامل پیشین شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران با اشاره به تبعات اجرای پروژه‌های گازی در منطقه برای ایران توضیح داد: مصرف گاز ایران نسبت به سال ۸۹؛ ۲.۵ برابر شده است یعنی آن زمان ۴۰۰ میلیون متر مکعب گاز شیرین به شبکه‌های انتقال و توزیع تحویل می‌دادیم و بخشی را نیز به ترکیه و عراق صادر می‌کردیم و امروز مصرف گاز شیرین را به حدود ۸۷۵ تا ۹۰۰ میلیون متر مکعب رسانده‌ایم و این در حالی است که نه جمعیت دو برابر شده نه رشد اقتصادی توجیه‌گر چنین مصرفی است، واقعیت این است که ایران اسیر غول مصرف مسرفانه است.
نسبت به خودمان هم بدمصرف‌تر شده‌ایم
وی ادامه داد: ما نسبت به خودمان و دهه ۹۰ میلادی بدمصرف‌تر شده ایم اما مصرف انرژی را در واحد جی‌دی‌پی کاهش نداده‌ایم، امکان تولید تجهیزات بهینه در کشور وجود دارد اما این کار را نمی‌کنیم لذا تا زمانی که داخل کشور ناترازی داریم حتی قراردادهای کنونی صادرات را هم نمی‌توانیم به طور کامل پاسخ دهیم بنابراین هر کشوری که وارد فاز اجرای پروژه صادرات گاز می‌شود اثری روی بازار ما ندارد زیرا ما در بازار بین‌الملل گاز حضور نداریم و تنها محدود به عراق و ترکیه هستیم.
ژست محیط زیستی نگیریم مجبوریم؛ گازوئیل بسوزانیم
نوشادی تاکید کرد: ما در مصرف ناترازی زیادی داریم و مجبور می‌شویم در فصل زمستان به بخش زیادی از نیروگاه‌ها به جای گاز؛ گازوئیل را که دو برابر گاز گران‌تر است؛ تحویل دهیم و ژست‌های حامی زیست محیطی هم می‌گیریم که مازوت مصرف نکنیم و هزینه دولت را بیشتر هم می‌کنیم در حالی که در مقابل این میزان تحمیل هزینه؛ آورده‌ای هم نداریم.
هر کشوری بتواند؛ گاز صادر می‌کند، به ایران ربطی ندارد
وی متذکر شد: تا زمانی که در حوزه مصرف انرژی تغییر گفتمان ندهیم و گازی برای عرضه نداریم هر کشوری هم صادرات گاز داشته باشد به ایران ربطی ندارد زیرا عملا در وضعیت فعلی ایران؛ گازی برای عرضه در عرصه بین‌الملل ندارد.
کالایی برای عراضه نداریم
مدیر عامل پیشین شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران گفت: در چند سال اخیر مرتبا ترکیه و عراق مایل بودند بیش از قرارداد، گاز دریافت کنند اما ما گاز نداریم، زمانی برخی طرفداران غرب از جمله آنگلوفیل‌ها برای سیاه کردن روسیه عنوان می‌کنند روس‌ها اجازه نمی‌دهند ما وارد بازار اروپا شویم سوال اینکه اکنون که روسیه از اروپا تحریم شده آیا ایران گازی دارد که از مسیر ترکیه در اختیار اروپا قرار دهد؟ واقع امر اینکه بازار وجود دارد ولی ما کالایی برای عرضه نداریم و واقع‌بینانه اینکه ۱۰ سال زمان می‌برد که بتوانیم ناترازی انرژی کشور خودمان را سامان دهیم و تا آن زمان نقشی در بازار جهانی نداریم بنابراین چه گاز آذربایجان به اروپا برود و یا سوریه؛ روی بازار گاز ما اثری ندارد.
منبع:
ایلنا
خبرنگار گسترش
دیدگاهتان را بنویسید