بازار؛ گروه بانک و بیمه: سالهاست دولت ها بر طبل تک نرخی شدن ارز می کوبند ولی هیچ کدام نتوانسته اند ارز چند نرخی را یک کاسه کنند. به طوری که ناکامی در مسیر تک نرخی شدن ارز در همین دولت، با سیاستی که همتی، وزیراقتصاد سابق در پیش گرفت آنگونه که به قول خودش با حذف ارز نیمایی نرخ ارز بازار آزاد به ارز رسمی دربازار توافقی نزدیک می شود، اما این اقدام نه تنها موجب شد قیمت ارز آزاد سر به فلک کشد، بلکه چنین سیاست ناکارآمدی، باعث استیضاح وی نیز در دولت چهاردهم شد.
البته این را باید گفت؛ هیچ اقتصاد بلدی مدافع ارزچند نرخی به دلیل رانتی که در آن وجود دارد نیست، چرا که ارز ارزان دولتی که برای کالاهای اساسی با هدف حمایت از معیشت مردم اختصاص داده می شود ولی همان کالاها در پی وجود انحراف ارزی با نرخ آزاد به دست مردم می رسد. از طرفی نیز زمینه برای قاچاق، رانت و فساد همیشه در ارز چند نرخی فراهم است. در چنین شرایطی است که خیلی ها جسورانه خواهان تک نرخی شدن ارز هستند، در این میان کارشناسان می گویند؛ تا زمانی که زمینه ارز تک نرخی به درستی فراهم نشود، ورود به این عرصه جز فشار اقتصادی برمردم، تشدید تورم و رشد قیمت ها چیز دیگری را در بر ندارد.
تاکید اقتصاددانان بر این است؛ نباید ارز برای همیشه چند نرخی باقی بماند بلکه با برنامه ریزی و سیاست گذاری های اصولی بایستی راه تک نرخی شدن آن به تدریج هموار شود. آنگونه که سیدعلی مدنی‌زاده، وزیر اقتصاد دولت چهاردهم، نیز بر این موضوع تاکید دارد
حرکت در مسیر تک نرخی شدن ارز
هرچند سیاست گذاران ارزی معتقدند؛ برای برچیده شدن بساط ارز چند نرخی، باید اقدامات لازم صورت گیرد، اما این سیاست درشرایط کنونی اقتصاد کشور به دلیل وجود تحریم ها و تورم بالا دست تصمیم گیران را برای تک نرخی کردن آن تا حدی بسته نگه داشته است. تاکید اقتصاددانان بر این است؛ نباید ارز برای همیشه چند نرخی باقی بماند بلکه با برنامه ریزی و سیاست گذاری های اصولی بایستی راه تک نرخی شدن آن به تدریج هموار شود. به طوری که سیدعلی مدنی‌زاده، وزیر اقتصاد دولت چهاردهم، نیز اخیرا با اشاره به مشکلات قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، از اصلاح این قانون به‌عنوان پیش‌شرط حرکت به سمت تک‌نرخی‌سازی ارز یاد کرد. او تاکید کرد: «تلاش ما این است که تغییراتی به وجود بیاوریم که بازار ارز یک نرخ داشته باشد و بانک مرکزی بتواند آن را در چارچوب سیاست شناور مدیریت‌شده کنترل کند تا افزایش نرخ ارز به‌صورت جهشی نباشد و اقتصاد ثبات پیدا کند.»
در دولت گذشته نیز اقداماتی برای حرکت درمسیر تک نرخی شدن ارز انجام شد، آنگونه که سیاست گذاران اقتصادی اقدام به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی کردند، اما با این اقدام نرخ غیررسمی ارز به سرعت در بازار افزایش یافت و توفیقی در این زمینه حاصل نشد، چرا که با تک نرخی شدن ارز قیمت ها بشدت در بازار افزایش می یابد و قشر متوسط و کم درآمد جامعه با مشکل مواجه خواهند شد. به همین دلیل است که کارشناسان تاکید دارند، ابتدا باید اقتصاد رونق بگیرد، توم کاهشی شود، بعد به سراغ تک نرخی شدن ارز رفت.
جمشید عدالتیان، کارشناس اقتصادی در گفت و گو با «بازار» درباره نگاه وزیر اقتصاد به ارز تک نرخی و حرکت در این مسیر اظهارداشت: هر چند حرکت در مسیر ارز تک نرخی اقدامی درست و کارشناسانه برای حذف رات ارزی است اما باید به این نکته توجه شود که اقتصاد تک بعدی نیست و تا زمانی که ثبات اقتصادی در کشور نباشد، اعتماد عمومی به سیاست گذاران جلب نشود همچنین تورم در سطح پایینی قرار نگیرد، نمی توان به یکباره برای تک نرخی شدن ارز نسخه ای عاجل پیچید.
شرط نخست تک نرخی شدن ارز تامین همه نیازهای گوناگون ارزی برای مردم، تجار و فعالان اقتصادی است، طوری که آنها نیازی به تهیه ارز از بازار موازی را نداشته باشند، شرط دوم ایجاد امنیت و ثبات اقتصادی در کنار نرخ تورم پایین است چرا که بدون این موئلفه ها نمی توان اقدام به تک نرخی کردن ارز کرد
پیش شرط های تک نرخی شدن ارز، برای عبور از ارز چند نرخی
وی شرط نخست تک نرخی شدن ارز را تامین همه نیازهای گوناگون ارزی برای مردم، تجار و فعالان اقتصادی عنوان کرد و گفت: اگر بتوان به هر مقدار نیازهای ارزی متقاضیان به خوبی پوشش داده شود، طوری که آنها نیازی به تهیه ارز از بازار موازی را نداشته باشند، می توان ادعا کرد؛ می شود ارز تک نرخی شود. حال این سئوال پیش می آید؛ آیا اکنون شرایط به گونه ای هست که با عملیاتی کردن سیاست ارز تک نرخی، نیاز متقاضیان ارزی به هر شکلی تامین شود تا آنها برای تامین ارز مورد نیازشان مجبور نشوند به بازارهای غیر رسمی موازی روی آورند؟ بنابراین تا زمانی که همه نیازهای ارزی را نتوان پوشش داد، شکی نیست که بازار موازی یا همان بازار آزاد همچنان پا برجا خواهد ماند.
این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: شرط دوم برای تک نرخی کردن ارز علاوه بر تامین ارز متقاضیان به وفور آنطور که بازار موازی خود به خود جمع شود، ایجاد امنیت و ثبات اقتصادی در کنار نرخ تورم پایین است زیرا با وجود نرخ تورم حدود ۴۰ درصدی و ناامنی اقتصادی نمی توان اقدام به تک نرخی کردن ارز کرد. به طور مثال در ترکیه نرخ تورم بشدت بالا رفت اما چون مردم به بانکها اعتماد داشتند و معتقد بودند که عین پول و سود آن را به موقع دریافت می کنند در چنین شرایطی تمام اندوخته های ارزی خود را به بانک ها سپردند و همین مسئله باعث شد که ناترازی ارزی در این کشور از بین برود. اقتصاد آشفته ای که به خوبی با چنین شیوه ای مدیریت شد، اما در ایران چون اعتماد چندانی به بانک ها نیست و مردم عملکرد آنها را آزموده اند، بنابراین با وجودی که بین ۳۰ تا ۵۰ میلیارد دلار هم اکنون در بالش ها و متکی ها در خانه بدون کارایی جاساز شده است، ولی اعتماد نمی کنند که آن را به بانک ها بسپرند و نرخ بهره ارزی بگیرند.
دولت باید با برنامه ریزی کاری کند که به تدریج در مسیر تک نرخی شدن ارز گام بردارد، چرا که تک نرخی کردن ارز هر چند کار درستی است اما باید زمینه آن فراهم شود، در چنین شرایطی به این آسانی نمی شود گفت؛ نرخ ارز باید تک نرخی شود، زیرا اقتصاد را در چنین موقعیتی نمی توان تک بعدی اداره شود
اقتصاد را نمی توان تک بعدی اداره کرد
وی افزود: در سالهای گذشته اقدامی در این راستا در کشور ایجاد شد تا مردم اندوخته های ارزی که دارند را در بانک سپرده گذاری ارزی کنند، اما دولت نه تنها ارز آنها را در زمان تقاضا به موقع پس نداد بلکه سود آن را بعضا ریالی محاسبه کرد و چه بسا به جای عودت ارز به صاحبان آنها، اعلام کرد که معادل ریالی را دریافت کنند، به همین دلیل است که اعتماد مردم نسبت به بانکها سلب شده است. در این میان این دولت بود که با ایجاد بی اعتمادی، مردم را از خود روی گردان کرد. الان نیز سکه پیش فروش می شود تا ریال چاپ نشود و نقدینگی در بازار جذب شود، ولی معلوم نیست عواقب آن برای سرمایه گذاران چگونه رقم خورد.
عدالتیان اضافه کرد: تک نرخی کردن ارز شرایط خاص خود را دارد، به طور مثال اکنون که چندین بازار مختلف ارزی با رقم های متفاوت در کشور وجود دارد آیا به راحتی می توان ارز را بدون در نظر گرفتن تبعات سخت آن تک نرخی کرد؟ از طرفی آیا درآمدهای ارزی کشور به قدری هست که نیازهای متقاضیان را برآورده کند بدون اینکه آنها برای تامین نیازهای ارزی به بازارهای موازی رجوع نکنند؟. علاوه بر این آیا رقم نرخ ارز آزاد به نرخ ارز دولتی نزدیک شده است که بازار موازی جذابیتی برای ماندن و رقابت نداشته باشد؟ اینها فاکتورهایی هستند که دولت ابتدا باید به آن بنگرد و با برنامه ریزی کاری کند که به تدریج در مسیر تک نرخی شدن ارز گام بردارد، چرا که تک نرخی کردن ارز هر چند کار درستی است اما باید زمینه آن به خوبی فراهم شود، در چنین شرایطی به این آسانی نمی شود گفت؛ نرخ ارز باید تک نرخی شود، زیرا اقتصاد را در چنین موقعیتی نمی توان تک بعدی اداره کرد.
دیدگاهتان را بنویسید