بازار کار هوش مصنوعی در ایران [+ بررسی ۱۳ موقعیت شغلی]

بازار کار هوش مصنوعی حالا وارد مرحله‌ای شده که دیگر محدود به شرکت‌های پیشرو یا پروژه‌های تخصصی نیست. کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، حوزه‌های خدماتی، صنعتی و حتی آموزشی هم در حال استفاده از این توانمندی هستند. این یعنی فرصت‌های شغلی این حوزه متنوع‌تر و در دسترس‌تر از گذشته است. اگر برایتان مهم است بدانید این بازار دقیقاً چه آینده‌ای دارد تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

معرفی رشته هوش مصنوعی

رشته‌ی هوش مصنوعی در مقطع ارشد به‌طور خاص به آموزش روش‌هایی می‌پردازد که سیستم‌های کامپیوتری را به تصمیم‌گیری و تحلیل هوشمند نزدیک می‌کند. در این دوره، ترکیبی از درس‌های نظری، پروژه‌های عملی و تحقیقاتی ارائه می‌شود تا دانشجو بتواند به ساخت برنامه‌ها و ابزارهایی فکر کند که شبیه رفتار انسان عمل می‌کنند؛ مثل درک زبان، دیدن تصاویر، یادگیری از تجربه و حتی صحبت‌کردن.

در این مسیر، دانشجو با مفاهیمی مثل شبکه‌های عصبی، الگوریتم‌های یادگیری، هوش مصنوعی پیشرفته و منطق فازی کار می‌کند. همین مهارت‌ها پایه‌ای برای ورود به بازار کار هوش مصنوعی هستند؛ جایی که تقاضا برای نیروهای متخصص هر روز در حال بیشتر شدن است.

نکته‌ی جالب اینجاست که هوش مصنوعی فقط به علم کامپیوتر خلاصه نمی‌شود. زمانی که وارد این رشته می‌شوید باید بتوانید به موضوعات متنوعی از جمله ریاضی، زبان‌شناسی، روان‌شناسی، عصب‌شناسی، پزشکی، مهندسی و حتی علوم اجتماعی نگاه کاربردی داشته باشد.

کاربردهای رشته هوش مصنوعی

در حال حاضر، هنوز در مراحل ابتدایی رشد هوش مصنوعی هستیم؛ درست در ابتدای مسیری که آینده‌ای متفاوت و پرامکانات را پیش روی ما قرار می‌دهد. امروزه این فناوری به اندازه‌ای در زندگی افراد وارد شده که گاهی متوجه حضورش نمی‌شویم. ممکن است در انجام کارهای روزمره از ابزارهایی استفاده کنیم که پشت صحنه‌شان با الگوریتم‌های هوشمند اداره می‌شود، بدون آن‌که آگاه باشیم به‌نوعی از هوش مصنوعی کمک گرفته‌ایم.

این روند نشان می‌دهد که استفاده از هوش مصنوعی قرار نیست متوقف شود؛ بلکه هر روز گسترده‌تر خواهد شد. در حال حاضر هم کاربرد آن را می‌توان در حوزه‌هایی مانند پزشکی، صنعت، بازاریابی، اقتصاد و خودکارسازی فرآیندها دید. از تشخیص بیماری‌ها گرفته تا بهینه‌سازی خطوط تولید، سیستم‌های هوشمند نقش پررنگی پیدا کرده‌اند.

علاوه بر این، فعالیت‌هایی مثل طراحی سیستم‌های ایمنی، تشخیص چهره، ساخت بازی‌های رایانه‌ای، توسعه سامانه‌های نظامی، طراحی نرم‌افزارهای هوشمند و بسیاری از کاربردهای پیشرفته دیگر به‌طور جدی وابسته به توسعه‌ی این حوزه هستند.

هم‌زمان با گسترده‌تر شدن این نیازها، تقاضا برای نیروهای متخصص هم افزایش پیدا می‌کند. جالب است بدانید که بازار کار هوش مصنوعی در خارج از کشور نیز بسیار فعال و رو‌به‌گسترش است و بسیاری از شرکت‌ها به‌دنبال جذب افرادی هستند که در این حوزه آموزش‌دیده و توانمند باشند. این یعنی فرصت‌های شغلی نه‌تنها در داخل کشور، بلکه در سطح بین‌المللی نیز در حال رشد است.

مهارت‌ها و دانش موردنیاز برای شروع کار در حوزه هوش مصنوعی

برای ورود به بازار کار هوش مصنوعی، داشتن پایه‌ی قوی در مجموعه‌ای از مهارت‌های فنی و تحلیلی ضروری است. این پیش‌نیازها معمولاً شامل موارد زیر هستند:

• ریاضیات و آمار: تسلط بر مباحثی مثل حساب دیفرانسیل و انتگرال، جبر خطی، احتمال و آمار برای درک و طراحی الگوریتم‌های هوش مصنوعی اهمیت زیادی دارد.
• زبان‌های برنامه‌نویسی: آشنایی و تسلط بر زبان‌های برنامه نویسی مانند Python، MATLAB، ++C یا C برای توسعه‌ی پروژه‌های مرتبط با هوش مصنوعی ضروری است. در حال حاضر، بیشتر پروژه‌ها با استفاده از پایتون انجام می‌شوند که در بسیاری از ابزارهای مبتنی بر سئو سایت با هوش مصنوعی نیز کاربرد دارد.
• یادگیری ماشین و یادگیری عمیق: آشنایی با مفاهیم پایه، الگوریتم‌ها و ابزارهایی مانند TensorFlow و PyTorch ضروری است. درک درست از معماری‌ها و تکنیک‌های یادگیری عمیق و حرفه ای می‌تواند در اجرای بهتر پروژه‌ها تأثیر مستقیم داشته باشد.
• کار با داده‌ها: توانایی در پیش‌پردازش، پاک‌سازی، مهندسی ویژگی‌ها و تحلیل اکتشافی داده‌ها برای کار با دیتاست‌های بزرگ لازم است.
• حل مسئله و تفکر تحلیلی: متخصص این حوزه باید توانایی برخورد با مسائل پیچیده را داشته باشد؛ با استفاده از روش‌های تحلیلی و نگاهی خلاقانه، راه‌حل‌های قابل‌اجرا ارائه دهد.
• ارتباط و همکاری: انتقال واضح مفاهیم فنی به افراد غیرفنی و همچنین توانایی کار گروهی در تیم‌های چندتخصصی از جمله مهارت‌هایی است که در محیط‌های کاری حرفه‌ای بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد. در پروژه‌هایی مانند خدمات طراحی سایت که با تیم‌های فنی، محتوایی و تجاری در ارتباط هستند، این توانایی نقش بسیار مهمی دارد.

به نقل از ان اکادمی ۲۴:

 توانایی و مهارت انگلیسی صحبت کردن برای فعالیت در بازار کار رشته هوش مصنوعی در جهان به شدت ضروری و مورد اهمیت است، که این موضوع به شدت مهم و کاربردی است و کمتر به آن اشاره شده.

به‌روزرسانی مداوم این مهارت‌ها، آشنایی با آخرین دستاوردهای علمی و انجام پروژه‌های عملی یا گذراندن دوره‌های کارآموزی می‌تواند جایگاه شما را در بازار کار هوش مصنوعی تثبیت کند و شانس استخدام را افزایش دهد.

یک فارغ‌التحصیل هوش مصنوعی چه مباحثی را باید مطالعه کند؟

دانشجویان رشته هوش مصنوعی در طول دوران تحصیل با مجموعه‌ای از دروس تخصصی و کاربردی آشنا می‌شوند که پایه‌ و مسیر شغلی آینده آن‌ها را شکل می‌دهد. این مباحث به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که توانایی تحلیل، طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های هوشمند را در شرایط مختلف به فرد آموزش دهند. در جدول زیر، برخی از مهم‌ترین دروسی که یک فارغ‌التحصیل این رشته گذرانده است آورده‌ایم:

یکی از افراد طبق تجربه خودش می‌گفت: «من هیچ‌وقت علوم کامپیوتر نخوانده بودم. در دانشگاه هنر تحصیل کرده بودم، اما به‌مرور به حوزه‌ی هوش مصنوعی علاقه‌مند شدم. یادگیری را با دوره‌های رایگان مانند fast.ai شروع کردم. هر روز چند ساعت وقت می‌گذاشتم، بدون آن‌که به‌دنبال مدرک باشم. بعد از حدود ۹ ماه تمرین، پروژه‌ای طراحی کردم که می‌توانست از روی متن، تصویر تولید کند. آن را در گیت‌هاب منتشر کردم. مدتی بعد، تیم Google Research در پاریس با من تماس گرفت. از من دعوت کردند که به‌عنوان پژوهشگر مهمان با آن‌ها همکاری داشته باشم. نه مدرک داشتم نه سابقه‌ی رسمی. فقط تلاش کردم و پروژه‌ای کاربردی ساخته بودم.»

دانشگاه‌های معتبر برای تحصیل در رشته هوش مصنوعی

تحصیل آکادمیک در رشته هوش مصنوعی نقش مهمی در آماده‌سازی افراد برای ورود به بازار کار این حوزه دارد. در حال حاضر، دانشگاه‌های زیادی در سطح جهان برنامه‌های تخصصی و پیشرفته‌ای در این زمینه ارائه می‌دهند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

• دانشگاه هاروارد
• دانشگاه کارنگی ملون
• دانشگاه استنفورد
• دانشگاه تورنتو
• دانشگاه کمبریج
• دانشگاه شانگهای جیائو تانگ
• دانشگاه بریتیش کلمبیا
• دانشگاه فنی مونیخ
• و سایر مؤسسات معتبر آموزشی

در ایران نیز برخی دانشگاه‌ها با ارائه‌ی برنامه‌های تحصیلات تکمیلی در این رشته به‌عنوان گزینه‌های معتبر شناخته می‌شوند:

• دانشگاه صنعتی شریف
• دانشگاه امیرکبیر
• دانشگاه تهران
• دانشگاه علم و صنعت ایران

در حال حاضر، بازار کار رشته هوش مصنوعی در کشورهایی مانند کانادا، ایالات متحده، کشورهای اروپایی و منطقه شرق آسیا بسیار فعال است و با گسترش این دانش، سایر نقاط جهان نیز به‌تدریج وارد این مسیر شده‌اند. این روند نشان می‌دهد که تقاضا برای متخصصان این حوزه به‌صورت جهانی در حال افزایش است.

وظایف متخصصین در حوزه رشته هوش مصنوعی

نقش اصلی متخصصان هوش مصنوعی این است که سیستم‌ها و الگوریتم‌هایی طراحی و پیاده‌سازی کنند که بتوانند مسائل پیچیده را حل کنند یا وظایفی را به‌صورت خودکار انجام دهند، کارهایی که قبلاً به هوش انسانی نیاز داشتند. البته بسته به نوع موقعیت شغلی، صنعت و تخصص هر فرد، وظایف دقیق می‌تواند متفاوت باشد. اما برخی از مسئولیت‌ها در بیشتر نقش‌ها مشترک هستند:

تحقیق و توسعه

متخصصان این حوزه برای شناخت بهتر روش‌ها و ابزارهای جدید به‌طور مداوم تحقیق می‌کنند. هدف، پیدا کردن الگوریتم‌های تازه و طراحی راه‌حل‌هایی است که در شرایط واقعی قابل استفاده باشند. معمولاً در کنفرانس‌های تخصصی شرکت می‌کنند و با آخرین تغییرات علمی در ارتباط هستند.

توسعه الگوریتم

در بخش بزرگی از بازار کار رشته هوش مصنوعی، تمرکز روی طراحی الگوریتم‌هایی‌ست که ماشین‌ها را به انجام رفتارهای هوشمندانه نزدیک‌تر کند. این شامل یادگیری ماشینی، یادگیری عمیق، پردازش زبان، بینایی ماشین و یادگیری تقویتی است. بسیاری از مدل‌هایی که برای تولید پرامپت عکس هوش مصنوعی استفاده می‌شوند، دقیقاً بر همین پایه‌ها ساخته شده‌اند.

تحلیل و آماده‌سازی داده

داده‌ها قبل از اینکه وارد مدل‌ها شوند باید بررسی و آماده‌سازی شوند. متخصصان با داده‌های حجیم کار می‌کنند، آن‌ها را پاک‌سازی می‌کنند، ویژگی‌های مهم را استخراج می‌کنند و مجموعه‌هایی برای آموزش مدل می‌سازند. این مرحله پایه‌گذار عملکرد خوب مدل در ادامه کار است.

آموزش و ارزیابی مدل

در این مرحله، مدل‌ها با داده‌های واقعی آموزش داده می‌شوند. انتخاب الگوریتم مناسب، تنظیم پارامترها و بررسی دقت مدل بخشی از کارهایی‌ست که باید انجام شود. همه این مراحل کمک می‌کند مدل نهایی عملکردی دقیق و قابل اعتماد داشته باشد.

استقرار و اتصال به سیستم‌ها

مدل‌هایی که آماده شده‌اند باید در محیط واقعی استفاده شوند. متخصصان آن‌ها را در بسترهای موجود اجرا می‌کنند و مطمئن می‌شوند که با سایر نرم‌افزارها به‌درستی ارتباط برقرار می‌کنند. برای مثال در پروژه‌های مرتبط با خدمات سئو، مدل‌های تحلیل زبان باید با ساختار سایت یا سیستم مدیریت محتوا هماهنگ شوند.

حل مسئله و بهینه‌سازی

یکی از نقش‌های مهم متخصصان این است که نیازهای واقعی سازمان یا پروژه را درک کنند و بر اساس آن راه‌حل‌هایی طراحی کنند. گاهی این راه‌حل‌ها باعث ساده‌تر شدن فرایندها یا صرفه‌جویی در زمان و هزینه می‌شوند. شناسایی درست مسأله، نقطه شروع خوبی برای اجرای مدل‌های هوش مصنوعی است.

در نظر گرفتن مسائل اخلاقی

کار با داده و طراحی سیستم‌های هوشمند، همیشه با ملاحظاتی همراه است. متخصصان باید مراقب باشند که سیستم‌هایشان منصفانه رفتار کنند، اطلاعات کاربران حفظ شود و از نظر اجتماعی تأثیر منفی نداشته باشند. رعایت این موارد، بخشی جدانشدنی از اجرای پروژه‌هاست.

بازار کار هوش مصنوعی در ایران چگونه است؟

در سال‌های اخیر، بازار کار هوش مصنوعی در ایران با استقبال قابل توجهی همراه بوده است. شرکت‌های زیادی در این حوزه شروع به فعالیت کرده‌اند و روند توسعه آن همچنان ادامه دارد. هم‌زمان با رشد کسب‌وکارهای اینترنتی و داده‌محور، نیاز به تحلیل و استخراج اطلاعات نیز افزایش یافته و انتظار می‌رود این نیاز در آینده بیشتر شود.

با پیشرفت‌های جهانی در زمینه هوش مصنوعی و افزایش تقاضا برای متخصصان این حوزه، ایران در حال نزدیک شدن به این مسیر است. روند رو به رشدی که نشان می‌دهد بازار کار هوش مصنوعی در ایران در حال گسترش است و فرصت‌های شغلی موجود در حال افزایش خواهند بود. از طرفی، توجه به درآمد هوش مصنوعی در ایران نیز یکی از دلایلی است که افراد بیشتری را به این مسیر جذب کرده است.

در حال حاضر، برخی از مهم‌ترین موقعیت‌هایی که بیشترین نیاز به نیروی متخصص در آن‌ها وجود دارد، شامل موارد زیر است:

• برنامه‌نویس
• مدیر وب‌سایت
• طراح و تحلیل‌گر نرم‌افزار
• طراحی و ساخت ابزارهای هوشمند
• متخصص هوش مصنوعی در صنعت (مانند طراحی ربات و دستگاه‌های هوشمند)
• متخصص هوش مصنوعی در حوزه تشخیص گفتار (تبدیل متن به گفتار و…)
• متخصص هوش مصنوعی در زمینه پردازش تصویر
• متخصص هوش مصنوعی در زمینه پردازش متن (تولید دستیارهای هوشمند و چت‌بات‌ها و…)
• طراحی بازی‌ها
• مدیر شبکه
• مدیر امنیت اطلاعات
• طراحی ربات‌ها
• استخراج داده‌ها

با توجه به افزایش نیاز بازار و توسعه فناوری، پیش‌بینی می‌شود این مشاغل نه‌تنها پایدار بمانند، بلکه در آینده به بخشی از بهترین شغل ها از نظر هوش مصنوعی در ایران تبدیل شوند.

به نقل از آکادمی درسمن:

 آمار هایی که در ایالت متحده آمریکا منتشر شده است، نشان می دهد که از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۹ شاهد ۱۱ درصد رشد مشاغل این حوزه خواهیم بود. خروجی این آمار به معنای ایجاد ۵۳۱۲۰۰ شغل جدید خواهد بود. 

جمع بندی؛ بازار کار هوش مصنوعی

بازار کار هوش مصنوعی حالا دیگر موضوعی صرفاً آکادمیک یا آینده‌نگرانه نیست. نقش آن در صنایع مختلف از پزشکی گرفته تا تولید هر روز پررنگ‌تر می‌شود و تقاضا برای نیروهای متخصص در این حوزه همچنان رو به افزایش است. اگر به دنبال مسیر شغلی در حوزه‌ای هستید که با رشد جهانی همراه است و مهارت‌محوری در آن حرف اول را می‌زند، هوش مصنوعی بدون شک یکی از گزینه‌های جدی است.

در این مسیر، مهام به‌عنوان یک آژانس دیجیتال مارکتینگ با بیش از ۷ سال سابقه، همراه بسیاری از کسب‌وکارها بوده است. این مجموعه خدمات مشاوره بازاریابی را به‌صورت تخصصی و بر اساس نیاز واقعی هر برند ارائه می‌دهد. نکته‌ای که مهام را متمایز می‌کند، استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی در تحلیل داده‌ها و تدوین استراتژی است؛ رویکردی که باعث می‌شود تصمیم‌ها دقیق‌تر، مسیرها شفاف‌تر و نتایج قابل پیش‌بینی‌تر باشند.

خدمات مهام با قیمت منصفانه و پشتیبانی مسئولانه ارائه می‌شود. اگر به دنبال همکاری با تیمی هستید که تکنولوژی را در خدمت هدف‌های تجاری قرار دهد، مهام می‌تواند گزینه‌ای حرفه‌ای و قابل اعتماد برایتان باشد.

سوالات متداول بازار کار هوش مصنوعی

آیا هوش مصنوعی باعث از بین رفتن برخی شغل‌ها می‌شود؟

بله. برخی وظایف تکراری یا قابل خودکارسازی ممکن است تحت تأثیر این فناوری قرار بگیرند. نمونه‌هایی از شغل هایی که با هوش مصنوعی از بین می روند شامل ورود اطلاعات، پاسخ‌گویی ساده به مشتریان یا برخی فرآیندهای حسابداری هستند. البته این تغییر معمولاً هم‌زمان با ایجاد فرصت‌های جدید در حوزه‌های دیگر اتفاق می‌افتد.

درآمد هوش مصنوعی چقدر است؟

پاسخ دقیق به این سوال مشخص نیست، وابسته به تخصص، سابقه، موقعیت جغرافیایی و نوع پروژه است. اما به‌طور کلی، متخصصان این حوزه جزو نیروهای پردرآمد بازار فناوری به‌شمار می‌روند.

آیا یادگیری هوش مصنوعی بدون پیش‌زمینه برنامه‌نویسی ممکن است؟

تا حدی بله. شروع این مسیر با مفاهیم پایه‌ای داده و منطق قابل انجام است، اما برای ورود جدی‌تر به بازار کار، یادگیری یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی مثل Python یا زبان های دیگر ضروری خواهد بود. مهارت‌های فنی در کنار توانایی تحلیل داده، دو نیاز اصلی در این حوزه هستند.